Nierkanker
In principe hebben we twee nieren, gelegen aan weerszijden van de wervelkolom onder de onderste ribben.
De hoofdfunctie van de nieren is om de samenstelling van het bloed te zuiveren en op peil te houden, door het te filteren en vervolgens afvalstoffen en overtollig water af te voeren in de vorm van urine.7
Hoe ontwikkelt nierkanker zich ?
Wat veroorzaakt een kanker ? 8
Kanker wordt veroorzaakt door een cel van het lichaam die zich abnormaal gedraagt en ongecontroleerd begint te vermenigvuldigen (woekeren).
Het verschil met een goedaardige tumor is dat bij kanker deze cel ook de omliggende weefsels kan binnendringen of zich kan verspreiden naar andere organen in het lichaam waar ze niet thuis hoort (uitzaaiingen).
De meest voorkomende kanker: niercelkanker
Nierkanker kan onstaan vanuit de cellen van de verschillende delen van de nier.
Negen op tien nierkankers ontstaan uit de cellen die de kleine filtertjes van de nier vormen. Dit type nierkanker noemt men niercelkanker.7
Verschillende vormen en stadia9,10
Afhankelijk van hun uiterlijk onder de microscoop wordt onderscheid gemaakt tussen heldercellige (75-80%), papillaire en chromofobe carcinomen. Het stadium van de kanker wordt bepaald door de plaats, de grootte, de ontwikkeling in het omliggend weefsel en/of de naastgelegen grote bloedvaten, en de verspreiding voorbij de oorspronkelijke plaats.
De behandelingsopties11,12
Een kankerbehandeling heeft tot doel om de kankercellen:
- weg te snijden (chirurgie)
- te vernietigen (ablatie, medicatie, radiotherapie)
- hun groei te stoppen (medicatie, radiotherapie)
De keuze van de behandelingen wordt aangepast aan elke situatie, d.w.z. aan de specifieke kenmerken van elke patiënt. Artsen van verschillende specialiteiten (uroloog, radioloog, oncoloog, nefroloog, patholoog, enz.) komen bijeen om op individuele basis de best mogelijke behandelingen te bespreken.
- In bepaalde gevallen kan je dokter beslissen om de kanker niet actief te behandelen maar van zeer nabij op te volgen. Dit kan bijvoorbeeld het geval zijn als de tumor klein is, of traag evolueert, of als je gezondheid geen actieve behandeling toelaat. Tijdens wat we noemen een nauwe opvolging zal uw arts zeer regelmatige afspraken en onderzoeken plannen om je kanker op te volgen door middel van beeldvorming (echo, CT scan, MRI).
- Lokale behandeling door chirurgie bestaat uit de gedeeltelijke of volledige verwijdering van de aangetaste nier (nefrectomie). Bij kleinere tumoren kunnen we de tumorweefsel vernietigen door middel van een sonde die hitte of koude afgeeft, zonder een beroep doen op chirurgie.
- Chemotherapie wordt nauwelijks gebruikt bij de behandeling van deze carcinomen en bestraling is geen frequente eerstelijnsbehandeling.10,13
- In tegenstelling tot lokale behandelingen, die zich richten op het gebied van de tumor, werken systemische therapieën in op het lichaam als geheel. Dit omvat bijvoorbeeld behandelingen met geneesmiddelen. Voor nierkanker zijn alle behandelingen met medicijnen systemisch. Ze kunnen gebruikt worden om:
- de groei van bloedvaten te remmen om de ontwikkeling van de tumorcellen te verminderen of om deze cellen te doden. Het gaat daarbij om anti-angiogene geneesmiddelen;
- het immuunsysteem te stimuleren. Dit wordt immunotherapie genoemd.
In sommige gevallen wordt chirurgie gecombineerd met een behandeling met medicijnen. Bij bepaalde patiënten zijn er reeds enkele kankercellen ontsnapt uit de nier naar andere plaasten in het lichaam. Omwille van hun microscopisch kleine formaat en beperkt aantal zijn deze nog niet zichtbaar op de CT-scan.
Indien deze kankercellen niet verwijderd of vernietigd worden kunnen ze op termijn uitgroeien tot een uitzaaiing en voor herval zorgen. De arts zal verdere onderzoeken uitvoeren om deze mogelijkheid te beoordelen. In deze situatie kan na de chirurgie een immuun-stimulerende medicatie toegediend worden. Dit type medicamenteuze behandeling na chirurgie wordt ‘’adjuvant’’ genoemd omdat het de chirurgie helpt om de kankercellen te elimineren.
Elke dag zijn onderzoekers in de weer om nierkanker beter te begrijpen. Dit laat toe om nieuwe therapieën te ontwikkelen. Klinische studies zijn de enige manier waarop onderzoekers kunnen nagaan of een nieuwe behandeling, zoals een nieuw geneesmiddel, veilig en werkzaam is bij de mens.
BCG: immunotherapie op basis van verzwakte tuberculosebacillen; PD-1: Programmed Death 1.
1. Belgian Cancer Registry 2020.
2. Globocan 2020.
3. Fondation contre le cancer – Cancer du rein – généralités. https://www.cancer.be/le-cancer/types-de-cancers/cancer-du-rein, accessed on 02/2023.
4. Fondation contre le cancer – Cancer du rein – Symptômes. https://www.cancer.be/les-cancers/types-de-cancers/cancer-du-rein/sympt-mes, accessed on 02/2023.
5. Fondation contre le cancer – Cancer de la vessie – généralités. https://www.cancer.be/le-cancer/types-de-cancers/cancer-de-la-vessie, accessed on 02/2023.
6. Fondation contre le cancer – Cancer de la vessie – Symptômes. https://www.cancer.be/les-cancers/types-de-cancers/cancer-de-la-vessie/sympt-mes, accessed on 02/2023.
7. Cancer.net – Kidney Cancer: Introduction. https://www.cancer.net/cancer-types/kidney-cancer/introduction, accessed on 02/2023.
8. World Cancer Day – Qu’est-ce que le cancer. https://www.worldcancerday.org/fr/quest-ce-que-le-cancer, accessed on 02/2023.
9. Société canadienne du cancer -Tumeurs cancéreuses du rein. https://cancer.ca/fr/cancer-information/cancer-types/kidney, accessed on 02/2023.
10. NCCN guidelines for patients – Kidney cancer. 2022. https://www.nccn.org/patients/guidelines/content/PDF/kidney-patient.pdf, accessed on 02/2023.
11. B. Escudier et al. Annals of Oncology 2019; 30: 706–720.
12. Powles T et al. Ann Oncol 2021; 32 (Issue 12): p1511-15196.
13. Alles over kanker – Radiotherapie bij nierkanker: https://www.allesoverkanker.be/nierkanker/behandeling-van-nierkanker/radiotherapie-bij-nierkanker accessed on 02/2023.
14. Centre de lutte contre le cancer Léon Berard – Cancer de la vessie. https://www.cancer-environnement.fr/fiches/cancers/cancer-de-la-vessie/, accessed on 01/2023.
15. National Cancer Institute: Stages of Bladder Cancer, https://www.cancer.gov/types/bladder/stages, accessed on 01/2023.
16. Fondation contre le cancer – Cancer de la vessie – Traitements. https://www.cancer.be/les-cancers/types-de-cancers/cancer-de-la-vessie/traitements, accessed on 01/2023.
17. Fondation contre le cancer – Brochure: https//www.cancer.be/sites/default/files/publication/4.5.10.fr_limmunotherapie-2023-01.pdf, accessed on 02/2023.
18. The international immunogenetics information system® – Brochure: Understanding the Immune System – How It Works. https://www.imgt.org/IMGTeducation/Tutorials/ImmuneSystem/UK/the_immune_system.pdf, accessed on 02/2023.
19. National Cancer Institute – Immune checkpoint Inhibitors. https://www.cancer.gov/about-cancer/treatment/types/immunotherapy/checkpoint-inhibitors, accessed on 02/2023.
20. Cancer research UK – Checkpoint Inhibitors. www.cancerresearchuk.org/about-cancer/cancer-in-general/treatment/immunotherapy/types/checkpoint-inhibitors, accessed on 02/2023.
21. ESMO: Patient Guide on Immunotherapy-Related Side Effects and Their Management – https://www.esmo.org/for-patients/patient-guides/immunotherapy-side-effects, accessed on 02/2023.